Chuyện Gốm Sứ

Có một cuộc khai quật khảo cổ học dưới nước diễn ra từ năm 1990 đến năm 1991, chở hàng chục ngàn đồ vật quý giá từ chiếc tàu chìm cách đây hơn 300 năm gần đảo Hòn Cau, thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, những nhà trục vớt đã tiến hành trục vớt con tàu gần 2 năm và đã kiếm được khoảng 66.000 những món đồ cổ có giá trị cao giúp nhà nước thu về hàng triệu đô la. Trong những món cổ vật thu được trong đó có bộ gốm sứ đời Ung Chính, Nhà Thanh, Trung Hoa… Những món đồ gốm cổ Hòn Cau đã cho ta một phần nào thấy được những nét văn hóa trong cuộc sống hằng ngày của người Việt xưa thông qua những nét hoa văn đặc sắc Ảnh 1. Những món cổ vật được tìm thấy trong đợt trục vớt tại Hòn Cau Bên cạnh những hoạ tiết mang phong cách truyền thống như trên, khá nhiều hiện vật choé, bình hoa vẽ theo phong cách Châu Âu như trên nắp choé vẽ người trên bình hoa vẽ phong cảnh nhà cửa, trên thân chóe vẽ nàng tiên cá kéo vĩ cầm. Có hiện vật lại mang hoạ tiết pha trộn giữa Đông và Tây. Đây là thời kỳ mà người ...

Câu chuyện về con tàu đắm  tại Hòn Cau trong một lần trên con đường chuyển hàng từ Trung Quốc đến các nước khác theo tuyến đường từ Vũng Tàu. Một thời gian rất lâu về sau, các nhà khai quật đã phát hiện và tiến hành trục vớt và  khai quật con tàu, sau một thời gian gần 2 năm trục vớt, họ đã tìm thấy được rất nhiều những đồ cổ có giá trị cao. Điều đặc biệt nhất ở đây đó là những món đồ gốm Hòn Cau đã nằm dưới đáy biển suốt mấy trăm năm nhưng vẫn giữ được chất lượng của men, những nét trang trí vẫn còn thấy rõ cho thấy sự tiến bộ thịnh vịnh của đồ gốm thời cổ xưa. Ở bài viết này, chúng ta cùng tìm hiểu vì sao những món đồ gốm cổ xưa có thể nằm dưới đáy biển một thời gian quá dài quá lâu tận gần 300 năm như vậy mà có thể vẫn giữ được màu gốm, cũng như họa tiết gốm và men gốm cho đến ngày nay. Ảnh 1. Cổ vật được trục với từ con tàu đắm ở Hòn Cau  Đối với người Trung Hoa, mỗi thời đại có một mô tuýp họa tiết  khác nhau. Hoạ tiết thể hiện quan niệm nghệ thuật củ...

Rất ít người biết rằng sản phẩm gốm sứ ở Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai nổi tiếng cả trong và ngoài nước từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Đến nay, các loại sản phẩm gốm ở Biên Hòa trong thời kỳ đó vẫn là những thứ rất quý giá và hiếm có đối với những ai quan tâm đến việc sưu tầm đồ gốm cổ. Có lẽ bởi vì sự may mắn là khu vực gốm Biên Hòa có một sự hòa hợp giữa nhiều dân tộc Việt Nam với nhau nên rồi cuối cùng những cái khác nhau lại hòa quyện chung thành một nét đặc sắc chung, chính vì thế nghệ thuật làm gốm Biên Hòa mang một nét trang trí vô cùng đặc biệt, lạ lùng, đầy tính nghệ thuật đặc sắc. Ngày nay, nghề gốm nơi đây này chỉ được thực hiện tại phường Bửu Long và Tân Vân ở xã Tân Hiệp và Hòa An, nơi có khoảng 400 xưởng sản xuất nhỏ và lớn của gia đình. Ảnh 1. các sản phẩm trang trí độc đáo của gốm Biên Hòa Miền Đông Nam bộ được biết đến như một vùng đất mới khai hoang của các chúa Nguyễn. Năm 1679, Trần Thượng Xuyên được phép của triều đình cho định cư tại Biên Hòa, cùng người ...

Trong vùng biển Cù Lao Chàm ở Hội An, tỉnh Quảng Nam, 158 tàu của quân đội Nhật bị chìm bởi những chiếc máy bay của quân Đồng Minh trong Thế chiến 2, trong đó có nhiều tin đồn về năm chiếc thuyền chở các kho báu bị cướp phá khỏi khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Từ những năm 1960, nhiều người Nhật đã đến Cù Lao Chàm để tìm kho báu từ những vụ đắm tàu ​​ở Nhật. Nhiều người Việt Nam cũng đã tiến hành khai quật với ước mơ để tìm kho báu. Sau năm 1975, các nhà khoa học đã phát hiện ra rất nhiều đồ gốm thời nhà Đường từ thế kỷ thứ VII đến 10, thế kỷ VII và X và các đồ gốm của người Chăm và Hồi giáo ở Trung Đông trong Thế kỷ 9-10.  Ảnh 1. Ấm đựng rượu có kiểu dáng và hoa văn độc đáo   Kể từ đó họ kết luận rằng hòn đảo này đã từng nằm trên tuyến thương mại từ Đông Nam Á đến Trung Đông. Có một thời mà Cù Lao Chàm là điểm đến của nhiều thương nhân cổ. Bởi vì ở biển ngoài khơi Cù Lao Chàm, các ngư dân địa phương đã tìm thấy một chiếc thuyền chìm cổ thụ đầy đồ sứ của Chu Đ...

Nằm gần quốc lộ kết nối thành phố Quy Nhơn và Tây Nguyên, Gò Sành là nơi được du khách yêu thích. Người dân Phú Quảng nói rằng họ thường tìm thấy nhiều mảnh gốm bằng đất sét hoặc những chiếc bát, đĩa và cốc không bị hư hại khi họ đang đào bới xây dựng nhà cửa hoặc dọn đất để canh tác. Mặc dù họ không biết khi nào các đồ tạo tác được chôn cất, họ đoán rằng đồ gốm cổ và các sản phẩm men được sản xuất bởi người Chăm. Trong những năm 1970, gốm sứ Go Sành xuất hiện ở nhiều khu vực cổ xưa, thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu gốm sứ Việt Nam và nước ngoài. Tháng 3 năm 1974, một nhóm các nhà khảo cổ học từ thành phố Hồ Chí Minh đến làng Phú Quang để nghiên cứu. Mặc dù họ không khai quật, họ cho rằng người Chăm đã sản xuất ra sản phẩm. Từ những năm đầu của thế kỷ XX, đã có nhiều cuộc tìm kiếm, thăm dò và khai quật của các học giả người Pháp tiến hành trên một phạm vi rộng lớn nghiên cứu về văn hóa Chăm. Tuy nhiên, chưa thấy một tài liệu nào đề cập đến các di tích lò nung và sản phẩ...

Khi nhắc đến đồ gốm cổ, khó ai mà không nhắc đến nhà sưu tầm đồ gốm cổ tại Huế, ông Hồ Tấn Phan, ông là một người rất nổi tiếng tại vùng đất này vì ông chuyên sưu tầm những món đồ gốm cổ của dân tộc với mục đích bảo vệ văn hóa dân tộc Việt Nam truyền thống xưa. Rất nhiều người đã  tỏ lòng ngưỡng mộ sự đam mê, và nhiệt huyết của ông, bởi vì đây là một công việc khó ai có thể đảm đương được, một sở thích tuy khó khăn nhưng chất chứa biết bao những hoài bão của ông. Trong hơn 30 năm, nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan lặng lẽ và lặng lẽ theo đuổi ý tưởng thu gốm từ đáy sông Huế. Đúng là cái gì cũng có cái duyên bắt đầu của nó, chuyện là vào một ngày kia khi vợ ông đi đỡ đẻ trên dòng sông Hương. Sau khi mẹ tròn con vuông, chủ tàu không biết phải trả gì. Cô đã nhìn thấy một số chậu đất sét khá đẹp mà mọi người nhặt từ đáy sông để trả ơn. Từ đó, ông bắt đầu chú ý đến các loại đồ cổ vô giá từ sông. Ông giật mình ngẫm nghĩ về những món đồ ở dưới cùng của dòng sông Huế được lưu giữ những kho b...

Một vùng đất đã được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho một nguồn phù sa màu mỡ công với một khí hậu tuyệt vời để giúp Vĩnh Long được biết đến như vùng đất của những loại cây ăn trái. Bên cạnh đó, thiên nhiên có vẻ như ủng hộ vùng đất của Vĩnh Long hơn những nơi khác, bởi vì ngoài những vườn cây ăn trái, Vĩnh Long còn nổi tiếng với nhiều ngôi làng nổi tiếng, trong đó đặc biệt đề cập đến làng nghề Mỹ Hoa và làng gốm nổi tiếng của Cổ Chiên. Dòng sông Cữu Long đỏ nặng phù sa hàng năm bồi đắp cho những cánh đồng lúa, những miệt vườn bốn mùa hoa trái bằng hàng triệu mét khói phù sa, mà những hạt phù sa đỏ ối tụ lại này còn góp phần hình thành những mỏ sét nguyên sinh quý giá. Người Vĩnh Long đã biến chúng thành những làng nghề gạch, gốm, có đến vùng đất này mới thấy hết được đôi bàn tay tài hoa của người thợ ấy. Từ cầu Mỹ Thuận nơi sông Tiền tách ra thành dòng Cổ Chiên đến sông Mang Thít, ven sông những lò gạch, gốm mọc lên, trông xa như những lâu đài thu nhỏ rực đỏ dưới ánh mặt trời, kh...

Nhắc đến lò gốm lâu đời cuối cùng hiện nay trên mảnh đất sài Gòn, không ai là không nghẹn ngào nhớ đến hình ảnh lò gốm của ông Năm Tiệp, lò gốm đã hình thành và phát triển cha truyền con nối đến nay đã được 40 năm kinh nghiệm làm việc. Lò gốm của ông Năm trên kênh Lò Gốm quận 8, vì sao nó được gọi là cổ và lâu đời? Vì trong những năm 70, có một ngôi làng thịnh vượng, yêu thích với cái nghề gốm này và quyết định xây dựng nên một lò gốm, nào ai ngờ cái lò gốm ấy sau bao mấy chục năm gắn bó với nghề, nghề được truyền từ đời này sang đời khác, có lúc lắm vất vả, gian truân, có thời hoàng kim phát triển thịnh vượng, nhưng dù cho có vất vả giữa cuộc sống đầy thay đổi này thì lò gốm hiện nay vẫn còn hiện hữu . Bên cạnh đó,  lò gốm còn cho ta thấy sự bình dị, chân thật và gần gũi giữa cái mảnh đất Sài Gòn ồn ào, háo nhoáng và bận rộn Thông qua quá trình đô thị hoá mạnh mẽ, làng Lò Gốm đã có nhiều thay đổi. Diện tích lò gốm trong khu vực này đang ngày càng thu hẹp, nguồn cung nguyên li...

I – Tìm hiểu sơ nét về lò gốm Hưng Lợi Lò gốm Hưng Lợi (khu phố 5, phường 16, quận 8) được công nhận là di tích lịch sử quốc gia. Do sự thiếu quan tâm bảo tồn, bảo tồn di tích này đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Thậm chí Trần Văn Tuấn, một nhân viên văn hoá và xã hội tại phường 16, quận 8, cũng mất phương hướng khi dẫn chúng tôi tới khu di tích này. Năm 1999, sau khi lò gốm Hưng Lợi được công nhận là di tích lịch sử quốc gia, chính quyền địa phương đã xây dựng một bức tường lưới và một cửa khẩu với dấu ấn của Khu di tích Gốm Hưng Lợi. Tuy nhiên, ngay sau đó, dấu hiệu đã bị bỏ do tranh chấp đất đai tại khu vực. Khi chúng tôi đến, chỉ có một tàn tích. Hàng ràobị gỉ sét, cổng của các di tích, cỏ, rêu bám lên chằng chịt. Thậm chí phần quan trọng nhất của di tích là lò gốm cũng sụp đổ, chìm, biến dạng. Ngày nay ở khu vực này còn lưu lại một số địa danh có liên quan đến nghề làm gốm như Kênh- Rạch - Bến Lò Gốm, đường Lò Siêu, đường Xóm Đất ... thuộc vùng Chợ Lớn ngày nay. Phế tích L...

Đã đến lúc phải thực hiện một chuyến đi ngược thời gian để tìm hiểu về thời kỳ hoàng kim của những dòng gốm đã giành được danh tiếng quốc gia và khu vực cho miền Trung Việt Nam. Nhiều làng gốm đã phát triển mạnh ở Nam Trung Bộ cách đây hàng ngàn năm, nhưng những ngôi làng nổi tiếng nhất là Mỹ Thiện ở Quảng Ngãi, Quảng Đức ở Phú Yên và Gò Sanh ở Bình Định. Các di vật bằng gốm từ các thôn bản là dấu hiệu của sự tương tác văn hoá mạnh mẽ và thương mại giữa các quốc gia trong khu vực cách đây nhiều thế kỷ. Xóm lò gốm Sài Gòn xưa. Trên bản đồ Phủ Gia Định do Trần Văn Học vẽ năm 1815 có ghi địa danh “Xóm Lò gốm” – một trong những làng nghề nổi tiếng của Sài Gòn xưa. Dựa vào chỉ dẫn trên bản đồ này và từ kết quả khảo sát thực địa, thì những lò gốm bấy giờ gồm các làng Phú Giáo – Gò cây Mai, làng Phú Định – Phú Lâm, làng Hòa Lục sau đó, mà ngày nay thuộc địa phận các quận 11, quận 6, quận 8. Trên địa bàn này còn có kênh – rạch mang tên Lò Gốm và những tên liên quan đến nghề làm gốm như (đườn...

Theo các trưởng lão làng, vào thế kỷ XI - XII, ba người Việt Nam được phái đến Trung Quốc làm sứ đồ của nhà vua và họ đã học được nghệ thuật gốm của Trung Quốc. Họ là Hủ Vinh Kiều từ thôn Bố Bát, tỉnh Thanh Hoá, Đào Trí Tiến, phía bắc tỉnh Hưng Yên. Sau khi trở về Việt Nam, ba người đã dạy đồ gốm trong các làng của họ. Ông Kiều dạy người Bố Bát làm gốm bằng đất sét trắng. Làng sau đó di chuyển gần Hà Nội, và bây giờ được gọi là Bát Tràng. Tương tự, ông Tú trở về Phú Lãng; Và ông Tiến đến Thổ Hà, giảng dạy dân làng sản xuất gốm với đất sét đỏ, vàng và sẫm màu. Vào thời điểm đó, Thổ Hà là trung tâm kinh tế về gốm sứ, có lò sưởi, thương nhân, và kinh doanh gốm sứ. Những ngày này, những người trẻ tuổi chỉ biết về sự nổi tiếng của Thổ Hà qua những bức tường, mái nhà và những ngôi nhà được làm bằng gạch vỡ. Ngày nay, không có lò nung ở Thổ Hà.   Ảnh 1. Cổng làng gốm Thổ Hà - Bắc Ninh Làng gốm Thổ Hà thuộc vùng Kinh Bắc, nằm ven dòng sông Cầu. Con sông từ thuở nào đã đi v...